Premarin ေဟာ္မုန္းအစားထိုးျခင္း

ဆရာ သမီးအေဒၚကို နိုင္ငံျခားမွာဆရာဝန္နဲ႕သြားျပေတာ့ premarin ေဟာ္မုန္းေဆး ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ အဲဒီကဆရာဝန္ကေတာ့ သံုးနွစ္ေလာက္ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ သမီးစိတ္ပူတာက ေဟာ္မုန္းေဆးဆိုေတာ့ ဆိုးက်ိဳးမ်ားရွိမလားလို့။ အခုလည္း အေဒၚက ရင္သားနာျပီး ရာသီေသြးတစက္စက္ဆင္းေနပါတယ္။ ဒီလိုဆင္းတာလည္း နွစ္လေလာက္ ရိွပါျပီ။ အခု အေဒၚက ေဆးဆက္ေသာက္ရမွာ ေၾကာက္ေနလို႕ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲဆရာ။ ဒီေဆးကို ဆက္ေသာက္သင့္လားဆရာ။ ရပ္ထားရမွာလား။ တခုခု အေၾကာင္းျပန္ေပးပါဦးဆရာ။

premarinထဲမွာ conjugated estrogen ဆိုတာ ပါတယ္။ ပါဝင္တဲ့ အီစတိုဂ်င္ပံုစံေတြက estrone (>50%), equilin (15-25%) နဲ႕ equileninတို႕ျဖစ္ၾကတယ္။ "conjugated equine estrogens" (CEE) လို႕လည္း ေခၚတယ္။ အကုန္လံုးက သဘာဝကရတဲ့ အီစတိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းကို ေပါင္းထားတယ္။ Premarin ေသာက္ျပီးတာနဲ႕ ေဆးမွာပါဝင္တဲ့ Estrone sulfateက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ထုတ္ေနတဲ့ estradiol ေဟာ္မုန္း အျဖစ္ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ပံုမွန္အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕သားဥအိမ္ကေန အီစတိုဂ်င္ေဟာ္မုန္း ထုတ္ေပးေနတယ္။ ရာသီေသြးဆံုးျပီဆိုတာနဲ႕ အီစတိုဂ်င္နည္းလာတယ္။ ေသြးဆုံးကိုင္လကၡဏာ(မ်က္နွရဲတာ၊ပူတာ၊ပ်ိဳ႕အန္ခ်င္၊ေခါင္းမူး၊စိတ္ေထြျပား၊အဂၤါစပ္ေျခာက္ေသြ႕တာ)ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီလို မျဖစ္ေအာင္ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္လို Hormone Replacement Therapy(HRT)လို႕ ေခၚပါတယ္။ ေသြးဆံုးျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အရိုးကလည္း ပြျပီး ၾကြတ္ဆတ္လာတယ္။ အရိုးက်ိဳးလြယ္လာတယ္။ ဒီလုိမျဖစ္ေအာင္လည္း အီစတိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးေပးနိုင္တယ္။ ဒါ့ျပင္ ေသြးမဆံုးေသးသူေတြမွာ သားဥအိမ္ေၾကာင့္ အီစတိုဂ်င္အထြက္နည္းရင္ ေဟာ္မုန္းအစားထုိးေပးပါတယ္။ 

Premarinေသာက္ေဆးဟာ 0.3mg,0.625mgနဲ႕ 1.25mgဆိုျပီး ပံုစံသံုးမ်ိဳးနဲ႕ ရွိတယ္။ အေရာင္ၾကည့္ျပီး ေဆးကို ခြဲျခားလို႕ရတယ္။ အစိမ္းေရာင္ေဆးဆိုရင္ 0.3mgျဖစ္တယ္။ 0.625mgက နီညိဳေရာင္ရွိျပီး 1.25mgဆိုရင္ အဝါေရာင္ျဖစ္တယ္။

 ဒီေတာ့ ေဆးေရာင္ၾကည့္ျပီး ေျပာလို႕ရတယ္။ ေမးထားတဲ့ထဲမွာ ေဆးပမာဏကို ထည့္ေပးမထားဘူး။ အဂၤါစပ္ေျခာက္ေသြ႕ျခင္းအတြက္ လိမ္းေဆး ပံုစံလာတာလည္း ရွိတယ္။

ေဆးညႊန္း

တခါေသာက္တလံုး ေန႕စဥ္အခ်ိန္မွန္ေသာက္ပါ။ ေဆးေသာက္ဖုိ႕ ရာသီစက္ဝန္းနဲ့ တိုက္ဖို့လည္း မလိုအပ္ပါ။ ဆရာဝန္ညႊန္ၾကားတဲ့အခ်ိန္ စေသာက္လို့ရပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေဆးကို ၅နွစ္ေလာက္ ေသာက္ခိုင္းတယ္။ တခ်ိဳဆရာဝန္ေတြက ေဆးကို ၂၁ရက္ေသာက္ခိုင္းျပီး ၇ရက္နားတတ္တယ္။ ဒါကေတာ့ ဆရာဝန္ရဲ႕ သေဘာျဖစ္တယ္။ လိုအပ္သလို ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ေဆးေသာက္ေနစဥ္ ပထမနွစ္မွာ ဆရာဝန္က ၃လတၾကိမ္ျပန္ၾကည့္သင့္တယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအမ်ားစုဟာ တနွစ္အတြင္း ျဖစ္ၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးေျပာင္းတာ၊ေဆးအတိုးအေလွ်ာ့ လုပ္ေပးရတယ္။ဒုတိယနွစ္မွာ ၆လတၾကိမ္ျပန္ၾကည့္ပါ။ ေနာက္ပိုင္းနွစ္ေတြမွာ တနွစ္တၾကိမ္ အနည္းဆံုးၾကည့္ေပးသင့္တယ္။ ရာသီေသြးဆင္းမမွန္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ သားအိမ္မထုတ္ေသးသူမွာ progestogen ေဟာ္မုန္းကို ၁၄ရက္ေလာက္ ထည့္ေပးသင့္တယ္။ ေဆးျဖတ္ျပီးရင္ withdrawal bleeding လာလိမ့္မယ္။ ရာသီေသြးကို ေဟာ္မုန္းနဲ႕ တိုက္ျပီး မွန္ေစတယ္။ ေကာင္းတဲ့အခ်က္က endometrial cancerျဖစ္နိုင္ေခ် ျပန္နည္းသြားတယ္။ 

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

• ရာသီေသြးတစက္စက္ဆင္းျခင္း

• ရာသီလာရင္ နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း

• ရင္သားတင္းျခင္ာ

• အစာမေၾက ပ်ိဳ႕အန္ခ်င္ျဖစ္ျခင္း

• ေခါင္းတျခမ္းကိုက္ျခင္း

• စိတ္အာရံုေျပာင္းလဲျခင္း

• ေျခလက္ အေၾကာတက္ျခင္ာ

• ေျခေထာက္ေရာင္ျခင္း

• အမ်ိဳးသမီးအဂၤါစပ္ မိႈပိုးဝင္ျခင္း

• ထရိုင္ဂလစ္စရိြဳက္အဆီမ်ားျခင္း

(ဆိုးက်ိဳးအမ်ားစုဟာ ေရတိုသာျဖစ္တယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ သက္သာ ေကာင္းမြန္လာတယ္။ေမးထားတဲ့ထဲမွာ ရာသီတစက္စက္ဆင္းတာမ်ိဳးက ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ တကယ္က သံုးလေနရင္ ေပးထားတဲ့ဆရာဝန္က ျပန္ၾကည့္ရတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ေဆးမျဖတ္ဘဲ ဆက္ေသာက္ထားပါဦး။ )

ေအာက္ပါအခ်က္ေတြရိွရင္ ေဆးကို သတိထားေသာက္သင့္တယ္။

-ေသြးတုိးေရာဂါ

-နွလံုးေရာဂါ

-ေသြးခဲပိတ္ေရာဂါ

-အသည္းေရာဂါ

-သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ

-ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ

-endometriosisေရာဂါ

-သိုင္းရိြဳက္ေရာဂါ

-အဝလြန္ေရာဂါ

-အတက္ေရာဂါ

-ရင္က်ပ္ပန္းနာေရာဂါ

-SLEေရာဂါ

-မိုက္ဂရိမ္းေခါင္းကိုက္ျခင္း

-ေလျဖတ္ေရာဂါမ်ိဳးရိုးရွိသူေတြမွာ ဆရာဝန္နဲ႕ေသခ်ာတိုင္ပင္ျပီး ေသာက္သင့္တယ္။ 

အထူးသတိျပဳရမွာက Premarinကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္ မေပးသင့္ဘူး။ နွလံုးေရာဂါနဲ႕ စိတ္ကစဥ္႕ကလ်ားေရာဂါမွာ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။ အသည္းကို ထိခိုက္နိုင္တယ္။ေမြးလမ္းေၾကာင္း ပံုမမွန္ေသြးဆင္းတာရွိရင္ ဆရာဝန္နဲ႕တိုင္ပင္ပါ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အသက္(၁၈)နွစ္ေအာက္ေတြမွာ မေပးသင့္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ေဆးေသာက္ရင္ ကေလးကို ဆိုးရြားစြာထိခိုက္ေစတယ္။ နို႕တိုက္မိခင္မွာလည္း ေဆးမေပးသင့္ဘူး။ေဆးေၾကာင့္ နို႕ထြက္နည္းေစတယ္။ မိခင္နို႕ထဲေဆးပါလာမယ္။ 

Premarin ေဆးကို ေရရွည္သံုးရင္ နွလံုး၊ေလျဖတ္၊ေသြးေၾကာပိတ္၊ရင္သားကင္ဆာ၊သားအိမ္ကင္ဆာကို ပိုျဖစ္ေစနိုင္တယ္။ အဝလြန္သူ၊ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္တာေတြ႕ရတယ္။ blood clot ေသြးခဲနိုင္ေျခ နွစ္ဆ တက္လာတယ္။ရင္သားကင္ဆာ မ်ိဳးရုိးရွိသူေတြမွာ မေပးသင့္ဘူး။ေဆးေသာက္ေနစဥ္ မိမိတို႕ရင္သားကို လစဥ္စမ္းသပ္သင့္တယ္။ အလံုးအက်ိတ္ေတြ႕ရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ ခ်က္ခ်င္းျပသသင့္တယ္။ ဒါ့ျပင္ ေဆးေၾကာင့္ endometrial hyperplasia(သားအိမ္နံရံထူလာျပီး) ေသြးဆင္းမ်ားတတ္တယ္။ ဒီအခ်က္ကို ေလွ်ာ့နည္းေအာင္ progestogen ေဟာ္မုန္ုးကို ရက္တိုထည့္ေပးရတတ္တယ္။  ေသြးမဆံုးေသးသူေတြမွာ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ တားနည္းတမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးစြဲေပးသင့္တာ သတိခ်ပ္ပါ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၃၀.၇.၁၄