Champix ေဆးလိပ္ျဖတ္ေဆး

Champix ဆိုတာ ေဆးလိပ္ျဖတ္တဲ့ ေသာက္ေဆးတမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ နာမည္ၾကီး Pfizer ေဆးကုမၸဏီက ထုတ္လုပ္တယ္။ Champixမွာ ပါဝင္တာက varenicline tartrate ျဖစ္ပါတယ္။ vareniclineဆိုတာ ေဆးလိပ္သမားေတြစြဲလန္းတဲ့ နီကိုတင္းျဖတ္ရာမွာ အသံုးဝင္တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ရာမွာ အသံုးဝင္တယ္။ ေဆးတဗူးကို ေသာင္းဂဏာန္းရွိတယ္။ ဥေရာပနိုင္ငံနဲ႕ ကေနဒါနိုင္ငံေတြမွာ champix နာမည္နဲ႕ ရနိုင္တယ္။အေမရိကားမွာ chantixနာမည္နဲ႕ ရနိုင္တယ္။ starter package နဲ႕ maintaince packageဆိုျပီး နွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္။ starter packageဆိုတာ
ေဆးစေသာက္သူအတြက္ျဖစ္တယ္။ မွတ္ရလြယ္ေအာင္ ရက္စြဲေတြနဲ႕ေဖာ္ျပထားေပးတယ္။ မနက္ေဆးနဲ႕ ညေဆး ခြဲေပးထားတယ္။starterမွာ varenicline 0.5mg (၁၁)လံုးနဲ႕ 1mg (၁၄)လံုး ပါဝင္တယ္။ 0.5mgကို ကဒ္အျပာေရာင္၊1mgပါဝင္ရင္ ကဒ္အစိမ္းေရာင္ ေဖာ္ျပေပးတယ္။ maintainceမွာ ပါဝင္တာက 1mg (၂၈)လံုးနဲ႕ ၂ပတ္စာ ျဖစ္ပါတယ္။

Vareniclineဆိုတာ nicotinic acetylcholine receptor partial agonistတမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ သူ႕သေဘာက ဦးေနွာက္မွာရွိတဲ့ nicotinic receptorsအာရံုခံဆဲလ္ကို သြားေရာက္လံႈ႕ေဆာ္ေပးတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ နီကိုတင္းက မလံႈ႕ေဆာ္နိုင္ေအာင္ အဲဒီိreceptorမွာ တားဆီးျပီးျဖစ္ေနတယ္။ ဒီအာနိသင္ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္ျဖတ္တဲ့အခါ ေတြ႕ၾကံဳရတတ္တဲ့ ေဆးလိပ္စြဲလမ္းတပ္မက္စိတ္ကို သက္သာေစသလို withdrawal symptoms ေခၚတဲ့ ေဆးျဖတ္လကၡဏာေတြ မခံစားရဘူး။ ေဆးလိပ္ကထြက္လာတဲ့ နီကိုတင္း ရႉရိႈက္မႈကိုလည္း ကာကြယ္ေပးတယ္။သမားရိုးက်ေဆးလိပ္ျဖတ္တာထက္ အာနိသင္၂ဆ ပိုတာ ေတြ႕ရတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေဆးစေသာက္မလဲ

ေဆးလိပ္မျဖတ္ခင္ ၂ပတ္ၾကိဳေသာက္ထားသင့္တယ္။ ဘာ့ေျကာင့္လဲဆိုေတာ့ အာနိသင္ျပဖို႕ အခ်ိန္ယူရလို႕ ျဖစ္တယ္။ ေဆးပမာဏကို ပထမပတ္အတြင္း ျဖည္းျဖည္းခ်င္းတင္ေပးရတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ တေန႕နွစ္ၾကိမ္ ၃လ ေသာက္ဖို႕ လိုအပ္တယ္။ သံုးလျပည့္ခ်ိန္မွာ ေဆးလိပ္ျပတ္ျပီဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ ၃လ ဆက္စြဲေသာက္ရတယ္။ ေက်ာက္ကပ္အခံရွိရင္ တေန႕တၾကိမ္ေသာက္ရံုနဲ႕ လံုေလာက္တယ္။ ၆လျပည့္တဲ့အခါ ေဆးပမာဏကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေလွ်ာ့ျပီး ျဖတ္ေပးရတယ္။ အစာနဲ႕ နီးနီးေဝးေဝးေသာက္နိုင္တယ္။ ေဆးေသာက္တဲ့အခါ ေရမ်ားမ်ားနဲ႕ ေသာက္ေပးသင့္တယ္။ 

သတိေပးခ်က္

ေဆးက အိပ္ခ်င္တယ္။ေခါင္းမူးတတ္တယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊အန္ခ်င္ရွိတယ္။ စက္ပစၥည္းလုပ္ငန္းေတြမွာ အႏၲရာယ္ရွိနိုင္တယ္။ ပိုဆိုးတ့ဲအခ်က္က ကိုယ့္ဘာသာ သတ္ေသခ်င္တာ၊စိတ္က်တာမ်ိဳး ျဖစ္နိုင္တယ္။ နီကိုတင္းေၾကာင့္ စိတ္အတက္အက်၊အေျပာင္းအလဲ ရွိနိုင္တယ္။ ေဆးေသာက္စမွ စိတ္မျငိမ္တာ၊စိတ္တို၊စိတ္ဆတ္၊စိတ္က်တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ေရာဂါအခံရွိသူေတြ ပိုသတိထားသင့္တယ္။ ေဆးေသာက္ခါစ ညအိပ္မေပ်ာ္တာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဆးကို ရုတ္တရက္ျဖတ္ရင္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ပိုခံစားရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးကိုျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျဖတ္ေပးရတယ္။

အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

-ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း

-ေခါင္းကိုက္ျခင္း

-ညအိပ္မေပ်ာ္ျခင္း

-အိပ္မက္ဆိုးမက္ျခင္း

အေတြ႕နည္းတဲ့ဆိုးက်ိဳးမ်ား

-မူးေမာအားယုတ္ျခင္း

-ေခါင္းမူးျခင္း

-အရသာပ်က္ျခင္း

-အာေျခာက္ျခင္း

-ပ်ိဳ႕အန္ ဝမ္းခ်ဳပ္၊

-ဝမ္းသြားျခင္း၊

-ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း

-ေလထိုးေလေအာင့္၊

-အစာမေၾကျဖစ္ျခင္း

-အစားစားခ်င္စိတ္လြန္ကဲျခင္း

-အစားပ်က္ျခင္း

-ေရငတ္အာေျခာက္ျခင္း

-လည္ေခ်ာင္းယားျခင္း

-စိတ္တိုလြယ္ျခင္း

-ေျခလက္တုန္ျခင္း

-စိတ္ခံစားမႈေျပာင္းလဲျခင္း

-အနီစက္ ဓာတ္မတည့္ျဖစ္ျခင္း

ျဖစ္နိုင္ေခ်ရွိတဲ့ ဆိုးက်ိဳးမ်ား

-ေလျဖတ္ျခင္း

-မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသျခင္း

-စိတ္ဆတ္ျခင္း

-ရုတ္တရက္ နွလံုးအေမာေဖာက္ျခင္း

-ေသြးခ်ိဳတက္ျခင္း

-ေဆးမတဲ့ျခင္း

-အနီစက္ေပါက္ျခင္း

တျခားေဆးနဲ႕ တြဲမေသာက္ရ။

တျခားေဆးလိပ္ျဖတ္ေဆးေတြနဲ႕ တြဲမေသာက္သင့္ဘူး။ အထူးသျဖင့္ bupropion (Zyban) လို၊ nicotine replacement therapy(NRT)လို ေဆးလိပ္ျဖတ္ေဆးေတြနဲ႕ တြဲေသာက္မိရင္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးခံစားရနိုင္တယ္။ ပ်ိဳ႕၊အန္၊ေခါင္းမူး၊ေခါင္းကိုက္၊အစာမေၾက၊အားကုန္၊ေမာပန္း၊ေသြးေပါင္က်တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္အခံရွိရင္ ေလနိုင္ေဆးcimetidine နဲ႕တြဲမေသာက္သင့္ဘူး။ ေဆးပမာဏလိုတာထက္ ပိုသြားတတ္တယ္။အင္ဆူလင္ထိုးရတဲ့ ဆီးခ်ိဳသမားေတြမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့အခါ  အင္စူလင္ စုပ္ယူမႈအားနည္းတတ္လို႕ ေဆးပမာဏပိုထိုးေပးရတယ္။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ျပီးရင္ ေဆးပမာဏကို ျပန္ခ်ိန္ျပီး လိုသလိုေလွ်ာ့ေပးသင့္တယ္။

ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ေဆးေတြရဲ႕ စုပ္ယူမႈအားနည္းတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ျပီးရင္ ေဆးပမာဏ ျပန္ခ်ိန္ေပးဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ အတူတြဲမေသာက္သင့္ေသာေဆးေတြလည္း ရွိေသးတယ္။

-clozapine

-dextropropoxyphene

-flecainide

-fluvoxamine

-olanzapine

-pentazocine

-phenylbutazone

-some benzodiazepines, eg oxazepam

-some beta-blockers, eg propranolol

-tacrine

-theophylline

-tricyclic antidepressants, such as imipramine

-warfarin.

သတိထားသင့္သူမ်ား

-ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါအခံရွိသူ

-နွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းသူ

-စိတ္ေရာဂါအခံရွိသူ

-အတက္ေရာဂါအခံရွိသူ

ေဆးမသံုးသင့္သူမ်ား

-ကိုယ္ဝန္ေဆာင္

-နို႕တိုက္မိခင္

-အသက္(၁၈)နွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ား

ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္းရဲ႕ ယာယီဆိုးက်ိဳးမ်ား

ေဆးလိပ္ျဖတ္ခ်င္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲယာယီခံစားရနိုင္တယ္။ စိတ္တိုလြယ္၊စိတ္က်လြယ္လာတယ္။ စိတ္ခံစားမႈလြန္ကဲလာတယ္။ အစာစားခ်င္စိတ္လြန္ကဲတာ၊ဝိတ္တက္တာမ်ိဳး ျဖစ္နိုင္တယ္။ နွလံုးခုန္ႏႈန္း ေျပာင္းလဲတတ္လာတယ္။ ေျပာင္းလဲမႈဟာ ေဆးေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္သလို ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္းေျကာင့္ ခံစားရတာလည္း ျဖစ္နိုင္တယ္။ ခံစားရတာအမ်ားစုဟာ ယာယီသာျဖစ္တယ္။

ဒုတိယကမာၻစစ္ကတည္းက Cytisusပင္ကို ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႕ သံုးခဲ့ၾကတယ္။အပင္က cytisineကို ထုတ္ယူခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ပုိုင္းမွာ Pfizer က varenicline ကို ဆင့္ကဲထုတ္လာတယ္။ ၂၀၀၆ခုနွစ္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ရာမွာ အသံုးဝင္တဲ့ေဆးေတြကို ေလ့လာမႈျပဳလုပ္တဲ့အခါ bupropionက ၁၅ရာခိုင္နႈန္း၊ vareniclineက ၂၃ရာခိုင္ႏႈန္း ေအာင္ျမင္တာ ေတြ႕ရတယ္။အေမရိကား FDAက ၂၀၀၆မွာ ေဆးသံုးစြဲဖို႕ ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ ေဆးလိပ္ျပတ္ရင္ ေနာက္ထပ္ ၃လ ဆက္သံုးနိုင္ေသးတယ္။၂၀၀၉ခုနွစ္မွာ နီကိုတင္းအစားထိုးျဖတ္တာထက္ ပိုေကာင္းတယ္လို႕ ေတြရျပန္တယ္။ 

သတိျပဳရျပန္ျပီ

၂၀၀၇နိုဝင္ဘာမွာ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႕ စိတ္ခံစားမႈအျပင္ suicidal attempt ျမင့္မားလာတာ ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။၂၀၀၈မွာ အေမရိကားFDAက တရားဝင္သတိေပးလာတယ္။သို႕ေသာ္ ေဆးေၾကာင့္လား၊ေဆးျဖတ္တဲ့ဆိုးက်ိဳးလားဆိုတာ ဒြိဟျဖစ္ေနတယ္။ ၂၀၀၉မွာေတာ့ စိတ္တိုလြယ္တာ၊စိတ္ဓာတ္က်တာမ်ိဳးဟာ ေဆးေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႕ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကတယ္။၂၀၁၁ဇူလိုင္မွာ CMAJက နွလံုးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးရွိတာကို ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။၂၀၁၂မွာ BMJက ေလ့လာမႈထပ္မံလုပ္ခဲ့ရာမွာ ဆပ္စပ္မႈတစံုတရာ မရွိဘူးလို႕ ဆိုျပန္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္ရွိခ်ိန္မွာ နွလံုးျဖစ္နိုင္ေခ်မေတြ႕ရေပမယ့္ စိတ္ခံစားမႈ၊စိတ္က်မႈေတြ ျမင့္တက္လာနိုင္လို႕ သတိထားသင့္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၅.၁.၁၄