ရႉေဆး(သို႕)ေလေဆးေပးျခင္း

ရႉေဆးဆိုတာကို ျမန္မာလူမ်ိဳးတိုင္း သိၾကပါတယ္၊ကုိယ္တိုင္လည္း သံုးစြဲဖူးၾကတယ္။အေအးမိတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္၊ ေခါင္းမူး၊ေခါင္းကိုက္တဲ့အခါ ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရႉေဆးရႉလိုက္ရင္ သက္သာသြားၾကတယ္ မဟုတ္လား။ ငယ္ရြယ္စဥ္လူမွန္းသိတတ္ကတည္းက ရႉေဆးဗူးနဲ႕ စတင္သိကၽြမ္းခဲ့တာ ဖခင္ျဖစ္သူေၾကာင့္ပါ။ ခရီးေတြဘာေတြသြားရင္ ဖခင္ျဖစ္သူက ရႈေဆးဗူးကို ေဆာင္ထားတတ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ထိ ေခါင္းမၾကည္ရင္ ရႉေဆးရႉေပးရတယ္လို႕ပဲ သိခဲ့တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္မွန္း မသိခဲ့ပါဘူး။ဆရာဝန္ျဖစ္လာတဲ့အခါ အရင္ကထက္ စပ္စုလာတတ္တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ ရႉရတာလဲ။ဘာအာနိသင္ရွိလို႕လဲ။ရႉေဆးေၾကာင့္ ဘာေတြ ေကာင္းလာနိုင္သလဲ။

ရႉေဆးဋီကာ မဖြင့္ခင္ ရႉေဆးတစ္ဗူးမွာ ပါဝင္တာေတြကို အရင္ေဖာ္ျပပါရေစ။ ရႉေဆးတဗူးမွာ menthol(ပရုတ္ေအး)၊camphor(ပရုတ္ပူ)၊peppermint oil(ပင္စိမ္းဆီ)၊eucalyptus oil(ယူကလစ္ဆီ)စတာေတြ ပါဝင္ၾကတယ္။သို႕ေသာ္ ရႉေဆးတစ္ဗူးနဲ႕တစ္ဗူး ပါဝင္တာခ်င္း မတူညီၾကဘူး။ ကြဲျပားမႈအနည္းငယ္ရွိတယ္။ ရႉေဆးဗူးတိုင္းမွာအဓိကပါဝင္တာက menthol(ပရုတ္ေအး)ျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ရႉေဆးတဗူးမွာ menthol 70% ေလာက္ ထည့္သြင္းတတ္ၾကတယ္။ က်န္တဲ့ပစၥည္းေတြကို လိုအပ္သလို အခ်ိဳးက်ထည့္သြင္းရတယ္။ mentholကို peppermint camphorလို႕ ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာလို ပရုတ္ေအးလို႕ သိၾကတယ္။ အပူဓာတ္ေရာ၊အေအးဓာတ္ေရာ ရွိလို႕ပါ။ အမွန္ေတာ့ ပင္စိမ္း၊ပူစီနံမွာ ေတြ႕ရတဲ့ သဘာဝ organic ဓာတ္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။သဘာဝမဟုတ္ဘဲ ဓာတ္ခြဲခန္းကေနလဲ ထုတ္လုပ္နိုင္ပါတယ္။ thymolကို hydrogenationလုပ္တဲ့အခါ mentholျဖစ္လာတယ္။ 

Mentholကို ေရွးယခင္ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက အာရွတိုက္နိုင္ငံေတြမွာ တိုင္းရင္းေဆးအျဖစ္ အသံုးခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။ တရုတ္နိုင္ငံမွာ ဘီစီ ၃၀၀၀ေလာက္ကတည္းက စတင္သံုးစြဲခဲ့တယ္။ အီဂ်စ္မွာ ဘီစီ ၁၅၀၀ေလာက္ကတည္းက အသံုးျပဳခဲ့တယ္။ အိႏၵိယမွာ အာယုေဗဒတိုင္းရင္းေဆးအျဖစ္ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္၂၅၀၀ေက်ာ္ေလာက္တည္းက သံုးစြဲခဲ့ၾကတယ္။ ဂ်ပန္နိုင္ငံမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၀၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက သံုးစြဲခဲ့တဲ့အေထာက္အထားေတြ ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ mentholရနံ႕ကို အသက္ရႉလမ္းေၾကာင္းနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ ေရာဂါအမ်ားစုမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ အေရွ႕တိုင္းမွာ ရာစုနွစ္မ်ားစြာအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ mentholဟာ ၁၉ရာစုေနွာင္းပိုင္းမွာ အေနာက္တိုင္းကို စတင္ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အေနာက္တိုင္းကပါ ပရုတ္ေအးကို သံုးစြဲလာၾကတယ္။ အစားအစာ၊ေဆးလိပ္၊ေရေမႊး၊အလွအပစတဲ့ ပစၥည္းေတြမွာ အနံ႔၊အရသာအတြက္ အသံုးျပဳၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လိမ္းေဆး၊ေသာက္ေဆး၊ကပ္ခြာ၊နွာျဖန္းေဆး၊ရႉေဆး၊ငံုေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ထည့္သြင္းလာၾကတယ္။ 

mentholကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ဖေယာင္းဆီလိုျပစ္နွစ္ျပီး အေရာင္အဆင္း ကင္းမဲ့့တယ္။ အခန္းအပူခ်ိန္မွာ ခဲေနျပီး အပူခ်ိန္ျမွင့္လာတာနဲ႕ အရည္ေပ်ာ္သြားတယ္။ ဓာတုဖြဲ႕စည္းပံုကိုၾကည့္ရင္ ကာဗြန္အက္တမ္ (၁၀)လံုး၊ဟိုက္ဒရိုဂ်င္အက္တမ္(၂၀)လံုးနဲ႕ ေအာက္ဆီဂ်င္(၁)လံုး ေပါင္းစပ္ပါဝင္တယ္။  ငရုတ္သီးမွာပါဝင္တဲ့ capsaicin ဓာတ္နဲ႕ ကြာျခားတာကmentholဟာ ပူရွိန္းရွိန္းနဲ႕ ေအးျမတယ္။ capsaicinက ပူတယ္၊စပ္တယ္။ေအးျမတဲ့အရသာမရွိဘူး။ လိမ္းေဆး၊ေသာက္ေဆးေတြမွာ ပူရွိန္းရွိန္း အရသာခံစားရရင္ menthol(ပရုတ္ေအး) ပါဝင္တယ္လို႕ ေျပာနိုင္တယ္။ kappa opioid receptorေပၚအာနိသင္ရွိလို႕ အကိုက္အခဲကို သက္သာေစတယ္။ ဒါ့အျပင္ ထံုေစတဲ့ အာနိသင္ ရွိတာလည္းေတြ႕ရတယ္။

၂၀၀၈ခုနွစ္က ရႉေဆးမွာ ပါဝင္တဲ့ mentholရဲ႕ အာနိသင္သက္ေရာက္မႈ၊nasal mucosa temperature (နွာေခါင္း အတြင္းပိုင္း အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈ)နဲ႕ nasal airflow(ေလဝင္ေလထြက္)နဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ေလ့လာမႈတခုျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ အေျဖေတြထြက္လာေတာ့ menthol ေၾကာင့္ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ ေလဝင္ေလထြက္ ထူးျခားတိုးတက္မႈကို တိုက္ရိုက္မျဖစ္ေစဘူးလို႕ ေတြ႕ရတယ္။ သို႕ေသာ္ ေအးျမတဲ့ ခံစားမႈ၊နွာေခါင္းပြင့္လာတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ဟာ trigeminal cold receptorsကို သြားေရာက္လံႉ႕ေဆာ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ရတယ္။ 

ရႈေဆးရဲ႕ အာနိသင္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ နွာေခါင္းအတြင္းပိုင္း မ်က္နွာျပင္ကို ေအးျမေစတယ္။ ပိတ္ဆို႕ေနတာေတြကို သက္သာေလွ်ာ့ပါးေစတယ္။ အသက္ရႉရလြယ္ကူေစတယ္။ ရႈေဆးကို 

-အေအးမိျခင္း၊

-နွာရည္ယိုနွာပိတ္ျခင္း၊

-နွာေခါင္းယားယံျခင္း၊

-ေခါင္းမူးျခင္း၊

-ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ 

-ကားမူးျခင္းစတဲ့ေနရာေတြမွာ အသံုးျပဳၾကတယ္။ 

ျမန္မာနိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ရႉေဆးအမ်ားစုဟာ အိႏိၵယနဲ႕ ထိုင္းနိုင္ငံက ဝင္လာပါတယ္။ PAX inhaler,Poy-sian inhaler,jasmine inhaler,Vapex inhaler,Siang inhaler,Blank nasal inhaler စသည္ျဖင့္ တံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ 2 in 1 တို႕၊two way nasal inhalerဆိုတာေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ 2 in 1ဆိုတာ အေပၚအဖံုးဖြင့္ ရႉရိႈက္လို႕ရသလို ေအာက္ဆင့္မွာ အရည္လိမ္းေဆးဗူးကိုပါ ထည့္သြင္းထားတယ္။ ရႈေဆးနဲ႕ လိမ္းေဆးကို ဗူးတခုထဲမွာ အလြယ္သံုးနိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားတယ္။ လိမ္းဖို႕အတြက္ Peppermint-menthol ဆီကို ထည့္သြင္းထားတယ္။ ေညာင္းညာကိုက္ခဲတဲ့အခါ လိမ္းေပးနိုင္တယ္။ အင္းဆက္ပိုးမႊားေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့အခါ သုံးစြဲနိုင္တယ္။ 

အသံုးျပဳပံု

ရႉေဆးသံုးတဲ့အခါ နည္းလမ္းတက်သံုးရင္ အာနိသင္ပိုေကာင္းတယ္။ အရင္ဆံုး ရႉေဆးဗူးကို ပိတ္ေနေသာ နွာေခါင္း တစ္ဖက္သို႕ ထည့္ပါ။ အျခားတစ္ဖက္ကို ပိတ္ထားေပးပါ။ ထို႕ေနာက္ အသက္ျပင္းျပင္း ရႉ၍ ေလကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္း မႈတ္သြင္းပါ။ အျခား ပိတ္ေနတဲ့ဖက္ကိုလည္း အလားတူ ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ရႈေဆးကို ၅မိနစ္တၾကိမ္ ရႉေပးနိုင္တယ္။ ေညာင္းညာကိုက္ခဲတဲ့အခါ ေဆးရည္ကို အသံုးျပဳပါ။ေဆးရည္ ၃စက္မွ ၅စက္ ထိခ်ျပီး ပြတ္လိမ္းေပးသင့္တယ္။ ပိုးမႊားေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ေဆးရည္ ၂စက္၊၃စက္ေလာက္ အသံုးျပဳျပီး လိမ္းေပးပါ။ စိမ့္ဝင္ပ်ံ႕နွံ႕မႈ ေကာင္းေအာင္ ေသခ်ာပြတ္လိမ္းေပးပါ။ 

ရႉေဆးဗူးအသံုးျပဳတဲ့အခါ သတိျပဳစရာေတြ ရွိေသးတယ္။ တခါဖြင့္ျပီးရင္ ေလလံုေအာင္ျပန္ပိတ္သင့္တယ္။ ေဆးတစ္ဗူးကို လူတေယာက္ထဲကပဲ အသုံးျပဳသင့္တယ္။ တျခားတေယာက္နဲ႕ မွ်ေဝသံုးစြဲရင္ ေရာဂါပိုးပ်ံ႕နွံ႔နိုင္တယ္။ မွတ္မိလြယ္ေအာင္ ရႈေဆးကို ကာလာစံုဗူးေတြနဲ႕ ကြဲျပားေအာင္ ထုတ္လုပ္ေပးထားတယ္။

ေဆးပညာမွာ သဘာဝေဆးဖက္ဝင္အပင္ရဲ႕ အဆီအနွစ္ေတြနဲ႕ကုသတာ၊ ရနံ႕ေပးကုသတာကို aromatherapyလို႕ေခၚပါတယ္။ ရႉေဆးဆိုတာလည္း aromatherapy(ရနံ႕ကုထံုး)ထဲ ပါဝင္ပါတယ္။ ျမန္မာလို ေလေဆးလို႕ နာမည္လွလွေလးေပးရင္ ေကာင္းမယ္။ ငယ္စဥ္က ေဆးေက်ာင္းတက္ေတာ့မွာ တိုင္းရင္းေဆးပညာကို တီးမိေခါက္မိရံု သင္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ပထဝီ၊ေတဇာ၊အာေပါ၊ဝါေယာစတဲ့ ဓာတ္ၾကီးေလးပါးရဲ႕အေရးၾကီးပံုကို သိခဲ့၊ဖတ္ခဲ့ရတယ္။ ဆရာဝန္ျဖစ္လာေတာ့ ဝါေယာဓာတ္ရဲ႕ အေရးၾကီးပံုကို လက္ေတြ႕သိျမင္လာတယ္။ေဆးရံုမွာ တာဝန္က်ေတာ့ အသက္ရႈခက္၊ေမာပန္း၊ျပာနွမ္းေနတဲ့လူနာကိုလည္း ေအာက္စီဂ်င္ေပးကုသရတယ္။ အသက္ကယ္ဖို႕ ေအာက္စီဂ်င္ဆိုတဲ့ ေလကို သက္ကယ္ေဆးအျဖစ္ သံုးစြဲခဲ့ရတယ္။ ေဆးခန္းေရာက္ေတာ့ လူနာေတြနဲ႕ အလ်ဥ္းသင့္ေအာင္၊ပနံသင့္ေအာင္ စကားစမည္ ေျပာဆိုရတယ္။ လူနာေတြကို က်န္းမာေရးစကား ေျပာရတယ္။ ဝါေယာဓာတ္လႊတ္ရတယ္။ တနည္းေျပာရရင္ aerotherapy ေခၚတဲ့ ေလေဆးေပးတာပါပဲ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာက္ဆံုး ေကာက္ခ်က္ခ်ရရင္ ရႉေဆးေပးတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ေလေဆးေပးတာပဲျဖစ္ျဖစ္ လူနာအတြက္ အက်ိဳးရွိတာခ်ည္းျဖစ္လို႕ အသံုးျပဳနိုင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

ရတနာပုံသတင္းစာ(၂၈.၄.၁၄)