Exluton ေလးဆယ္အရြယ္ ကေလးတားမယ္

Exlutonဆိုတာ Mini pills(progestogen-only pills) ပရိုဂ်က္စတိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးထဲပါတဲ့ တားေဆးကဒ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ progestogenဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးေဟာ္မုန္း progesteroneကို တုပထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တယ္။ exlutonထဲမွာ lynestrenol 0.5mg ပါဝင္တယ္။ lynestrenolဆိုတာက ခႏၶာကိုယ္အတြက္active မျဖစ္ေသးတဲ့ pro-drugျဖစ္တယ္။ 

ေဆးေသာက္ျပီးတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္က lynestrenol(LYN)ကို norethisterone(NET)အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးတယ္။ကေလးမရေအာင္ တားဆီးတဲ့ေနရာမွာ  norethisteroneရဲ႕ အာနိသင္ကအဓိကက်တယ္။ norethisterone(NET)က သားအိမ္နံရံမွာရွိတဲ့ progesterone receptorကို သြားေပါင္းတယ္။ ျပီးရင္ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ တားဆီးေပးတယ္။ 

ဘယ္လိုတားဆီးေပးလဲ

၁။သားအိမ္ေခါင္းအကၽြိအခၽြဲ မ်ားလာျပီး သုတ္မဝင္နိုင္ေအာင္ တားဆီးတယ္။

၂။သားအိမ္အတြင္းသား ပါးလာျပီး အခ်င္းမတြယ္ကပ္နိုင္ဘူး။

၃။သားဥျပြန္ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈအားနည္းေစတယ္။

၄။မ်ိဳးဥမေၾကြေအာင္ တားဆီးေပးတယ္။

ေဆးဘယ္လိုေသာက္မလဲ

-ရာသီစေပၚတဲ့ ပထမရက္ကစျပီး ေဆးေသာက္ရတယ္။ ၂၈ရက္အတြက္ ၂၈လံုး အျပည့္ေသာက္ရတယ္။ ေဆးတကဒ္ကုန္တာနဲ႕ ရာသီေသြးကို မၾကည့္ပဲ ေနာက္တကဒ္ဆက္ေသာက္ပါ။ ေဆးကို အခ်ိန္မွန္ဂရုစိုက္ျပီး ေသာက္ေပးရတယ္။ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ ၃နာရီထက္ ေက်ာ္လို႕မေကာင္းဘူး။ ရာသီလာျပီး၂-၅ရက္အတြင္း ေသာက္ရင္ အကာအကြယ္တခုခု(ကြန္ဒံုး)ကို တပတ္ေလာက္ သံုးေပးရတယ္။ 

သတိျပဳစရာ

-ေဆးမေသာက္ခင္ ရာသီနည္းတာ၊မလာတာ အရင္စစ္ေဆးပါ။

-ေဆးေသာက္စမွာ ရာသီမမွန္ျဖစ္တတ္တယ္။

-၇၀ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ မ်ိဳးဥမေၾကြၾကဘူး။

-luteal stageမွာ progesterone တက္လာတာလည္း မရွိဘူး။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

-ရာသီတစက္စက္ဆင္းနိုင္တယ္။

-ဝိတ္နည္းနည္း တက္လာနိုင္တယ္။

-ပ်ိဳ႕ခ်င္၊အန္ခ်င္ရွိမယ္။

-ဝမ္းေလွ်ာနိုင္တယ္။

-ရင္သားတင္းနိုင္တယ္၊နာနိုင္တယ္။

-စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမယ္။

-ေခါင္းကိုက္၊ေခါင္းမူးျဖစ္နိုင္တယ္။

-လင္မယားစိတ္ ေလွ်ာ့နည္းလာနိုင္တယ္။

ေဟာ္မုန္းပါဝင္တဲ့ ေဆးကဒ္ခ်င္းယွဥ္ရင္ နွစ္မ်ိဳးပါတားေဆးထက္ ေကာင္းတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ ရွိတယ္။

အားသာခ်က္

• COCထက္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳး ပိုနည္းတယ္။

• အသက္အရြယ္မေရြးေသာက္သံုးနိုင္တယ္(ဥပမာ အသက္၃၅အထက္)

• နို႕တိုက္မိခင္ေတြလည္း ေသာက္နိုင္တယ္။

• ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို မတက္ေစဘူး။

• ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြနဲ႕သင့္ေတာ္တယ္။

အားနည္းခ်က္

• COCေလာက္ အာနိသင္မေကာင္းဘူး။

• ဓမၼတာကို ျပဳျပင္လို႕မရဘူး။

• သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္နိုင္တယ္။

• ဝိတ္မ်ားသူ(ကီလို ၇၀)အထက္မွာ အာနိသင္နည္းတယ္။

• အခ်ိန္မွန္၊သတိတရ ေသာက္ေပးေနရမယ္။(၃နာရီအတြင္း)

တျခားတားေဆးတခုကေနေျပာင္းေသာက္မယ္ဆိုရင္

-ဒီေန႕ေဆးျဖတ္ရင္ ေနာက္ရက္ကစျပီး ေဆးေသာက္နိုင္တယ္။အကာအကြယ္ ထပ္မံအသံုးျပဳဖို႕ မလိုအပ္ဘူး။

-ပထမသံုးလကိုယ္ဝန္ပ်က္က်ျပီးရင္ ဒီေဆးကို အခ်ိန္မေရြးစေသာက္နိုင္တယ္။ 

-ဒုတိယသံုးလမွာ ကိုယ္ဝန္ပ်က္တဲ့အခါ တလေလာက္ျခားျပီးမွ ဒီတားေဆးစေသာက္သင့္တယ္။

-ကေလးေမြးျပီးသူေတြမွာ ၆ပတ္(၁လခြဲ)ၾကာမွ ေဆးစေသာက္သင့္တယ္။ 

-နို႕တိုက္မိခင္ေတြလည္း ေသာက္သံုးနိုင္တယ္။

ေဆးအာနိသင္က်ေစနိုင္တဲ့ အခ်က္(၃)ခ်က္

• ေဆးေသာက္ဖုိ႕ေမ့ေလွ်ာ့ေနတာ

• တျခားေဆးေတြနဲ႕ ေရာေသာက္တာ

• အစာအိမ္၊အူလမ္းေၾကာင္း စုပ္ယူမႈအားနည္းတာ

ေဆးမေသာက္သင့္သူ

• အေၾကာင္းရင္းခံမရွိဘဲ ေမြးလမ္းက ေသြးသြန္ျခင္း

• ေသြးေၾကာေရာဂါအခံရွိသူ

• အသည္းအလံုးအက်ိတ္ရွိသူ

• အသည္းမေကာင္းတဲ့သူ

• ရင္သားကင္ဆာ မ်ိဳးရိုးရွိသူ

• သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္သူ

• ေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ အခံရွိသူ

သိစရာအခ်က္မ်ား

-ေဆးေသာက္ဖို႕ေမ့ေနရင္ သတိရရခ်င္းေသာက္လိုက္ပါ။ က်န္တဲ့ေဆးကို ပံုမွန္အတိုင္းပဲေသာက္ေပးရမယ္။

-ေသာက္ခ်ိန္သံုးနာရီထက္ေက်ာ္ရင္ အကာအကြယ္နည္း(ကြန္ဒံုး)တပတ္ သံုးရမယ္။

-ေသာက္ေဆးျဖစ္လို႕ အူလမ္းေၾကာင္းေပၚ မူတည္တယ္။ေဆးေသာက္ျပီး သံုးနာရီအတြင္းအန္ရင္ အကာအကြယ္တခုခုကို တပတ္သံုးေပးရမယ္။

-တားေဆးကဒ္က လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္မေပးနိုင္ဘူး။

-မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ရွိျပီဆိုတာနဲ႕ ေဆးေသာက္တာ ခ်က္ခ်င္းရပ္ပစ္ရမယ္။ 

-တိရိစာၦန္ေတြကို progesteroneမ်ားမ်ားေပးျပီး ေလ့လာတဲ့အခါ မိန္းကေလးျဖစ္ရင္ ေယာက်ာၤးဆန္တဲ့စရို္က္လကၡမ်ိဳး ေတြ႕ရတယ္။ 

ယူေကမွာ ရရွိနိုင္တဲ့နာမည္မ်ားMini-pills(POP)

• Aizea (desogestrel)

• Cerazette (desogestrel)

• Cerelle (desogestrel)

• Nacrez (desogestrel)

• Micronor (norethisterone)

• Noriday (norethisterone)

• Norgeston (levonorgestrel)

• Zelleta (desogestrel)

Exlutonကို အသက္(၄၀)ေက်ာ္ အရြယ္ အမ်ိဳးသမီးေတြ စိတ္ခ်စြာသံုးစြဲနိုင္ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ အသက္၃၅ေက်ာ္သူေတြ တားေဆးကဒ္ေသာက္တဲ့အခါ ေဟာ္မုန္း(၂)မ်ိဳးထက္ ေဟာ္မုန္း(၁)မ်ိဳးပါဝင္တဲ့တားေဆးမ်ိဳး ဦးစားေပးေသာက္ရပါတယ္။ နို႕တိုက္မိခင္ ၊အသက္၄၀အရြယ္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ တနွစ္အတြင္း သံုးစြဲသူ လူတရာမွာ ကိုယ္ဝန္ရျဖစ္နိုင္ေခ် ၃ေယာက္ ထက္နည္းပါးတယ္။ နည္းလမ္းတက်သံုးစြဲရင္ ၉၉ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ စိတ္ခ်ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အသက္ၾကီးသူ အမ်ိဳးသမီးေတြ တားေဆးေရြးခ်ယ္တဲ့အခါ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးပါတားေဆးကိုသာ ေရြးခ်ယ္သင့္ပါတယ္။ 

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး

၂၆.၅.၁၄